Niewolnictwo

Z WikiMrówki

Niewolnictwo (dulozja, ang. dulosis) - rodzaj pasożytnictwa społecznego polegającego na napadaniu przez robotnice gatunku pasożytniczego na gniazda innego gatunku. Założenie kolonii przez takiego pasożyta następuje drogą tymczasowego pasożytnictwa. Podczas ataku pasożyta społecznego wynoszone są z takiego gniazda poczwarki oraz młode robotnice, które następnie w gnieździe gospodarza będą pełnić rolę "niewolnic". Co ciekawe, "niewolnice" takie traktują zdobywców jak swoje siostry, a w niektórych przypadkach zdolne są do pewnych zmian zachowania. Niektóre gatunki prowadzące niewolnictwo, grabią z potomstwa kilka różnych gatunków w czasie istnienia swojej kolonii. W gnieździe zdobywcy mogą odgrywać role poszczególnych kast w zależności od temperamentu zniewolonego gatunku.

Niewolnictwo pojawia się głównie u Formicinae i Myrmicinae, ma różny charakter i prawdopodobnie także genezę. W przypadku Formicinae gatunki pasożytnicze i gospodarze są często daleko różne i nie mają jednego sprecyzowanego gospodarza. Przypuszczalnie takie zachowanie wywodzi się od pasożytnictwa tymczasowego. Natomiast niewolnictwo wśród Myrmicinae jest zupełnie odwrotnie do poprzedzającego i przypuszczalnie wywiodło się z inkwilinizmu.

Wyróżnić można 2 typy niewolnictwa:

  • niewolnictwo fakultatywne - stosowane np. przez Formica sanguinea. Pasożyt w tym przypadku nie jest zupełnie zależny od "niewolników". Potrafi sam wykonywać w gnieździe pewne prace.
  • niewolnictwo obligatoryjne - stosowane przez Polyergus rufescens. Pasożyt jest w pełni zależny od posiadanych "niewolnic". Sam nie potrafi zadbać o podstawowe czynności w gnieździe, nawet z opieką nad potomstwem i zdobywaniem pożywienia.

Na podstawie

  • "Społeczeństwa owadów" - E.O. Wilson, 1979, Warszawa
  • "Kierunki ewolucji pasożytnictwa społecznego u mrówek" - B. Pisarski, [w:] Sprawozdanie z działalności Towarzystwa : Sprawozdania z działalności Wydziałów TNW : Wydział IV nauk biologicznych : Streszczenia, t.53, 1990
  • "Podróż w krainę mrówek. Dzieje badań naukowych" - E.O.Wilson, 1998, Warszawa